دستورالعمل "معاملات قرارداد آتی سهام در بورس تهران تصویب شد

هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل معاملات قرارداد آتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران و الحاقیه دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران در خصوص پذیرش قراردادهای آتی سهام را تصویب کرد.

هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل معاملات قرارداد آتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران و الحاقیه دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران در خصوص پذیرش قراردادهای آتی سهم را تصویب کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، دستورالعمل معاملات شامل 58 ماده و 13 تبصره و الحاقیه دستورالعمل پذیرش قراردادهای آتی سهام شامل 6 ماده و یک تبصره در جلسه 12 تیرماه جاری به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

بر اساس این دستورالعمل شرکت‌های کارگزاری یا کارگزار/معامله‌گرانی مجاز به انجام معاملات در بازار آتی هستند که مجوز لازم را از سازمان بورس اخذ کنند و در بورس پذیرفته شده باشند.

همچنین نمایندگان کارگزاران به‌منظور دسترسی به سامانه معاملات برای انجام معاملات در بازار آتی باید دارای گواهی‌نامه حرفه‌ای معامله‌گر قراردادهای آتی باشند.

درعین حال، مدیران و کارمندان شرکت‌های کارگزاری، بورس، شركت سپرده‌گذاري و سازمان و اشخاص تحت‌تکفل ایشان حق خرید و فروش در بازار آتی را ندارند.

بر این اساس بورس می‌تواند برای تعداد کارگزارانی که یک مشتری می‌تواند از طریق آن‌ها معامله کند، محدودیت تعیین کند.

بر اساس این دستورالعمل، كد مالکیت مشتری باید پیش از معاملات به درخواست وی در سامانه معاملات بازار آتی فعال شود. در صورتی که مشتری فاقد کد مالکیت در بورس باشد، باید کد مذکور توسط کارگزار ایجاد و سپس فعال شود. كارگزار به‌منظور فعال کردن کد مالکیت در سامانه معاملات بازار آتی، باید مدارك لازم را از مشتری دریافت كند.

کارگزار باید پیش از دریافت سفارش مشتری، قرارداد مشتری- کارگزار را با وی منعقد کند و موظف است هنگام دریافت سفارش مشتری، وجه تضمین اولیه را در حساب مشتری منظور کند. حساب مشتری از محل وجوه واریزی وی به حساب معاملاتی کارگزار، بستانکاری وی در حساب کارگزاری و یا اعتبار اعطایی به مشتری از محل وجوه متعلق به کارگزار قابل تأمین است.

همچنین در صورتی‌که مشتری پس از ارائه سفارش و قبل از انجام معامله از اجرای سفارش منصرف شود و یا کارگزار به هر علت نتواند نسبت به اجرای سفارش مشتری اقدام کند، حسب درخواست مشتری وجوه وی باید توسط کارگزار مسترد شود.

در عین حال، كارگزار باید سفارش مشتریان را در فرم‌های تعیین شده توسط بورس، ثبت و نگهداری کند وباید فرم‌های ثبت سفارش را برای هر مشتری به ترتیب شماره سریال، بایگانی و حسب درخواست به بورس یا سازمان ارائه كند.

همچنین جهت رعایت نوبت مشتریان، ثبت تاریخ و زمان دقیق تكمیل فرم سفارش الزامی است.

كارگزار باید بر اساس اولویت زمانی دریافت سفارش مشتری، نسبت به اجرای سفارش اقدام كند.

كارگزار می‌تواند علاوه بر وجه تضمین اولیه، به‌منظور اطمینان از ایفای تعهدات مشتری، وثایق یا تضامینی تا سقف تعیین شده در مشخصات قرارداد آتی از مشتری دریافت كند.

بر اساس این دستورالعمل، انواع سفارش و اعتبار آن در بازار آتی به شرح دستورالعمل نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران است که بر اساس ملاحظات فنی، توسط هیأت‌مدیره بورس انتخاب می‌شود.

كارگزار باید سوابق معاملات و صورت‌حساب مشتری را به نحوی نگه‌داری کند که حسب مورد به سازمان، بورس یا شرکت سپرده گذاری قابل ارائه باشد.

درفصل پنجم این دستورالعمل نحوه پایاپای قرارداد آتی سهام ذکر شده است که کارگزار مسئولیت ایفای تعهدات مشتریان در مقابل اتاق پایاپای را بر عهده دارد.

كارگزار باید برای انجام معاملات در بازار آتی، حساب ویژه‌ای تحت عنوان حساب عملیاتی كارگزار نزد بانک عامل افتتاح كند. كارگزار در زمان افتتاح این حساب اجازه برداشت و انسداد آن و همچنین اجازه سایر امور لازم جهت انجام عملیات به‌روزرسانی حساب‌ها را مطابق مقررات این دستورالعمل به اتاق پایاپای می‌دهد.

همچنین به ازای هر موقعیت تعهدی جدید ، باید وجه تضمین اولیه در حساب عملیاتی کارگزار موجود باشد.

اتاق پایاپای می‌تواند وجه تضمین اضافی از كارگزاران دارنده موقعیت تعهدی باز اخذ کند. این وجه به تشخیص شرکت سپرده گذاری و طی مهلت اعلام شده از سوی اتاق پایاپای، باید توسط كارگزار پرداخت شود.

براساس این دستورالعمل اتاق پایاپای مازاد موجودی حساب عملیاتی کارگزار نسبت به وجه تضمین‌های اولیه را پس از جلسه معاملات، حسب درخواست کارگزار پرداخت می‌کند.

این دستور العمل تاکید دارد؛كارگزار باید به‌منظور پوشش تعهدات خود در قبال اتاق پایاپای، وثیقه‌ای را تودیع كند. ارزش و انواع وثایق مورد قبول و ضوابط تعیین و اخذ آن، توسط هیأت‌مدیره شرکت سپرده گذاری تعیین می‌شود. اگر شرکت سپرده گذاری تشخیص دهد پس از بازگشایی نماد معاملاتی قرارداد آتی، احتمال افزایش ریسک نوسان قیمت وجود دارد، می‌تواند از کارگزار درخواست افزایش وثیقه کند. کارگزار باید وثیقه موردنیاز را طی مهلت تعیین شده نزد اتاق پایاپای، تودیع کند.

دوره پایاپای روزانه، پس از پایان جلسه معاملات آغاز شده و در پایان جلسه معاملات روز بعد خاتمه می‌یابد.

در عین حال، نقل و انتقالات وجوه بین حساب‌های عملیاتی کارگزاران، بر اساس اعلام اتاق پایاپای، توسط بانک عامل انجام می‌شود.

افزایش موقعیت‌های تعهدی باز برای کارگزاری که اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت کرده‌ است، پس از پرداخت وجه تضمین جبرانی یا بستن آن دسته از موقعیت‌های تعهدی باز مشتریانی که تعهدات وجه تضمین آن‌ها ایفا نشده است، متناسب با اخطاریه افزایش وجه تضمین امکان‌پذیر است.

کارگزار پس از دریافت اخطاریه افزایش وجه تضمین باید تا قبل از پایان جلسه معاملات روز کاری بعد، وجه تضمین جبرانی را پرداخت کند یا آن دسته از موقعیت‌های تعهدی باز مشتریان را که تعهدات وجه تضمین آن ایفا نشده است ببندد. اگر بستن موقعیت‌های تعهدی باز مربوطه طی جلسه معاملات علی رغم ورود سفارش با قیمت بازار توسط کارگزار امکان‌پذیر نباشد، بورس پس از اعلام اتاق پایاپای، در بازار جبرانی نسبت به بستن آن اقدام می‌کند. در این‌صورت کارگزار باید حداکثر تا نیم ساعت بعد از جلسه معاملات، فهرست آن دسته از موقعیت‌های تعهدی باز مشتریان را که تعهدات وجه تضمین آن ایفا نشده است، به اتاق پایاپای و بورس اعلام کند. بورس بر این اساس در بازار جبرانی، اقدام به بستن موقعیت‌های تعهدی باز مربوطه می‌کند.

بازار جبرانی نیز یک ساعت پس از پایان جلسه معاملات همان روز گشایش می‌یابد و شامل 4 دوره 5 دقیقه‌ای حراج پیوسته است. دامنه نوسان قیمت روزانه در دوره اول حراج پیوسته دو برابر، در دوره دوم سه برابر و در دوره سوم چهار برابر دامنه نوسان قیمت روزانه جلسه معاملات آن روز است. دوره چهارم نیز بدون محدودیت دامنه نوسان قیمت است.

در بازار جبرانی اگر در هر دوره حراج پیوسته، بخشی از سفارش‌های مشتریان بدهکار اجرا نشود، دوره حراج پیوسته بعدی آغاز می‌شود.

معاملات بازار جبرانی، تاثیری در محاسبه قیمت تسویه روزانه ندارد. در بازار جبرانی، محدودیت سقف سفارش اعمال نمی‌شود.

اگر بستن موقعیت‌های مشتریان كارگزار در بازار جبرانی، پوشش‌دهنده تعهدات کارگزار نباشد یا بستن موقعیت‌ها مقدور نباشد، تعهدات کارگزار از محل وثایق وی نزد اتاق پایاپای ایفا می‌شود.

همچنین ، در صورت بستن موقعیت توسط کارگزار، قرارداد آتی بر اساس قیمت معامله‌‌ای که منجر به بستن موقعیت شده‌است، تسویه می‌گردد.

در فصول ششم و هفتم این دستورالعمل نیز تعدیل قرارداد آتی بر اساس اقدام شرکتی و تسویه نهایی به تفصیل تشریح شده است.